- Katılım
- 23 Şubat 2025
- Mesajlar
- 15
- Mesleğiniz
- Bilişim
Konya’nın Tarihi Mirası: Gömeç Hatun Türbesi
Konya’nın Kalenderhâne Mahallesi'nde, Musalla Mezarlığı’nın içinde yer alan Gömeç Hatun Türbesi, mimarisi ve tarihi dokusuyla dikkat çeken önemli bir eserdir. Halk arasında “Kız Kulesi” olarak da anılan yapı, özellikle mazgal biçimindeki dendanlarıyla karakteristik bir görünüme sahiptir.
Bu türbenin Anadolu Selçukluları döneminde inşa edildiği bilinmektedir. O dönemde genellikle kesme taş malzeme kullanılırken, bu yapıda tuğlanın da yoğun şekilde kullanılması onu benzersiz kılan unsurlardan biridir. Türbeyi yaptıranın, IV. Kılıçarslan’ın eşi ve III. Gıyâseddin Keyhüsrev’in annesi olan Gömeç Hatun olduğu düşünülmektedir. Mevlevî kaynaklarında kendisinden söz edilmekte olup, XIV. yüzyılın başlarında hâlâ hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Ancak yapının kesin inşa tarihi hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Üzerinde herhangi bir kitâbe olmaması sebebiyle tarihlemeyle ilgili farklı görüşler öne sürülmüştür. Yapının XIII. yüzyılın sonlarına ait olabileceği düşünülmektedir.
Onarımlar ve Mimari Özellikler
1950’li yıllardan sonra restorasyon çalışmalarına alınan türbe, özgün yapısını büyük ölçüde koruyarak günümüze ulaşmıştır. Türbenin eski hâlinde, üç tarafını çevreleyen ahşap revakların bulunduğu belirtilmektedir. Ayrıca, zemindeki cenazelik (mumyalık) bölümünde dört adet sanduka olduğu tespit edilmiştir. Eski kaynaklardan edinilen bilgilere göre, bu türbenin çeşitli vakıf eserlerle birlikte inşa edildiği anlaşılmaktadır.
Gömeç Hatun Türbesi, Selçuklu dönemine ait en büyük ve görkemli eyvan biçimli türbelerden biridir. Bu mimari tarzın Anadolu’daki en erken örneği Seyitgazi’de bulunan ve Alaeddin Keykubad’ın annesi için yapılan Ümmühan Hatun Türbesi'dir. Gömeç Hatun Türbesi de bu geleneğin devamı niteliğindedir.
Mimari Yapısı
İki katlı olan türbenin cenazelik/mumyalık bölümü iri kesme taşlarla, üst kısmı ise tuğla ile inşa edilmiştir. Dikdörtgene yakın bir plana sahip olan yapının doğu ve batı yönlerinde üçgen biçimli destek çıkıntıları bulunmaktadır. Türbenin en dikkat çekici bölümlerinden biri, kuzey cephesidir. Sivri kemerli ve anıtsal bir girişe sahip olan bu cephe, yapıdan daha yüksek bir kalkan duvarı formunda tasarlanmıştır. İç mekâna, her iki yandan merdivenlerle ulaşılmaktadır.
Cepheyi çevreleyen dikdörtgen çerçevenin içinde çini kaplamaların izleri hâlen görülebilmektedir. Zamanında renkli süslemelerle bezendiği belirtilen tonozlu tavanın bir kısmı, zaman içinde tahrip olmuştur. Ziyaret mekânının ortasında eskiden çini kaplı bir sanduka bulunduğu söylenmektedir. Ancak, karşı cephede bulunan dikdörtgen mihrapta ve yanındaki cüz nişinde çini kalıntılarına rastlanmamıştır. Türbenin alt katındaki cenazelik bölümünün tavanı, restorasyon öncesinde çökmüş durumda olup, daha sonra çapraz tonoz örgü sistemiyle yenilenmiştir.
Gömeç Hatun Türbesi, Selçuklu mimarisinin zarafetini ve estetik anlayışını yansıtan önemli bir yapı olarak, bugün hâlâ Konya’nın tarihi siluetinde özel bir yere sahiptir.
Konya’nın Kalenderhâne Mahallesi'nde, Musalla Mezarlığı’nın içinde yer alan Gömeç Hatun Türbesi, mimarisi ve tarihi dokusuyla dikkat çeken önemli bir eserdir. Halk arasında “Kız Kulesi” olarak da anılan yapı, özellikle mazgal biçimindeki dendanlarıyla karakteristik bir görünüme sahiptir.
Bu türbenin Anadolu Selçukluları döneminde inşa edildiği bilinmektedir. O dönemde genellikle kesme taş malzeme kullanılırken, bu yapıda tuğlanın da yoğun şekilde kullanılması onu benzersiz kılan unsurlardan biridir. Türbeyi yaptıranın, IV. Kılıçarslan’ın eşi ve III. Gıyâseddin Keyhüsrev’in annesi olan Gömeç Hatun olduğu düşünülmektedir. Mevlevî kaynaklarında kendisinden söz edilmekte olup, XIV. yüzyılın başlarında hâlâ hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Ancak yapının kesin inşa tarihi hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Üzerinde herhangi bir kitâbe olmaması sebebiyle tarihlemeyle ilgili farklı görüşler öne sürülmüştür. Yapının XIII. yüzyılın sonlarına ait olabileceği düşünülmektedir.
Onarımlar ve Mimari Özellikler
1950’li yıllardan sonra restorasyon çalışmalarına alınan türbe, özgün yapısını büyük ölçüde koruyarak günümüze ulaşmıştır. Türbenin eski hâlinde, üç tarafını çevreleyen ahşap revakların bulunduğu belirtilmektedir. Ayrıca, zemindeki cenazelik (mumyalık) bölümünde dört adet sanduka olduğu tespit edilmiştir. Eski kaynaklardan edinilen bilgilere göre, bu türbenin çeşitli vakıf eserlerle birlikte inşa edildiği anlaşılmaktadır.
Gömeç Hatun Türbesi, Selçuklu dönemine ait en büyük ve görkemli eyvan biçimli türbelerden biridir. Bu mimari tarzın Anadolu’daki en erken örneği Seyitgazi’de bulunan ve Alaeddin Keykubad’ın annesi için yapılan Ümmühan Hatun Türbesi'dir. Gömeç Hatun Türbesi de bu geleneğin devamı niteliğindedir.
Mimari Yapısı
İki katlı olan türbenin cenazelik/mumyalık bölümü iri kesme taşlarla, üst kısmı ise tuğla ile inşa edilmiştir. Dikdörtgene yakın bir plana sahip olan yapının doğu ve batı yönlerinde üçgen biçimli destek çıkıntıları bulunmaktadır. Türbenin en dikkat çekici bölümlerinden biri, kuzey cephesidir. Sivri kemerli ve anıtsal bir girişe sahip olan bu cephe, yapıdan daha yüksek bir kalkan duvarı formunda tasarlanmıştır. İç mekâna, her iki yandan merdivenlerle ulaşılmaktadır.
Cepheyi çevreleyen dikdörtgen çerçevenin içinde çini kaplamaların izleri hâlen görülebilmektedir. Zamanında renkli süslemelerle bezendiği belirtilen tonozlu tavanın bir kısmı, zaman içinde tahrip olmuştur. Ziyaret mekânının ortasında eskiden çini kaplı bir sanduka bulunduğu söylenmektedir. Ancak, karşı cephede bulunan dikdörtgen mihrapta ve yanındaki cüz nişinde çini kalıntılarına rastlanmamıştır. Türbenin alt katındaki cenazelik bölümünün tavanı, restorasyon öncesinde çökmüş durumda olup, daha sonra çapraz tonoz örgü sistemiyle yenilenmiştir.
Gömeç Hatun Türbesi, Selçuklu mimarisinin zarafetini ve estetik anlayışını yansıtan önemli bir yapı olarak, bugün hâlâ Konya’nın tarihi siluetinde özel bir yere sahiptir.
